CZAS ODRODZENIA.
CZAS ODKRYĆ.
XXVIII
Temat: Jak Jan Gutenberg wynalazł druk.
s. 74 - 75
1. Jan Gutenberg był złotnikiem,
wykonywał sygnety i pierścienie.
2. Jan Gutenberg wynalazł czcionkę drukarską ok. 1440 r. poł. XV w.
3. W latach 1454 - 1455 poł. XV w. Jan Gutenberg wydrukował Biblię.
4. Druk szybko rozprzestrzeniał się po Europie. Dotarł do Polski w latach 70 - tych XV w.
5. Pierwsza książka w języku polskim została wydrukowana w 1513 r. I poł. XVI w.
6. Znaczenie wynalezienia druku:
• tańsza książka,
• wiele egzemplarzy książki,
• więcej czytelników,
• bardziej powszechna umiejętność czytania i pisania,
• książki powstawały szybciej,
• wymiana myśli i poglądów,
• więcej tytułów książek,
• postęp techniki i wiedzy,
• szybszy rozwój świata.
XXIX
Temat: Krzysztof Kolumb dociera do... Ameryki.
s. 76 - 80
1. Przyczyny odkryć geograficznych:
• poszukiwanie tańszych przypraw
i towarów luksusowych,
• poszukiwanie przygód,
• poszukiwanie bogactwa,
• ziemi uprawnej,
• łupów,
• niewolników,
• cennych kruszców (złota, srebra, diamentów),
• poznanie świata,
• cele misyjne,
• poszukiwanie dla siebie władzy,
3. Warunki techniczne wypraw:
• okręty (karawele),
• ruchome żagle,
• kompas, busola,
• mapy morskie (od Greków).
4. Wyprawy odkrywcze:
• Krzysztof Kolumb odkrył “Amerykę” 1492 r. XV w. [Amerigo Vespucci opisał nowy ląd],
• Vasco da Gama odkrył morską drogę do Indii w 1498 r. XV w.,
• Ferdynand Magellan odbył pierwszą podróż dookoła świata
w latach 1519 - 1522 XVI w.
5. W Ameryce Północnej Indianie byli koczownikami. Zajmowali się zbieractwem i łowiectwem (Apacze, Siuksowie).
6. W Ameryce Środkowej
i Południowej Indianie tworzyli wspaniałe cywilizacje (Majowie, Inkowie, Aztekowie).
XXX
Temat: Giganci Odrodzenia i ich dzieła.
s. 81 - 85
1. W Odrodzeniu ludzie interesowali się światem doczesnym i ludźmi żyjącymi
w tym świecie.
2. Interesowano się światem oraz człowiekiem.
3. Jaki jest człowiek?
Zły, mądry, głupi, silny, słaby, inteligentny, dobry, litościwy, naiwny, piękny, brzydki, itp.
homo - z j. łać. człowiek
4. Humanizm - zainteresowanie człowiekiem. “Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce”.
5. Odrodzenie, Renesans to nawiązanie do kultury antycznej (greckiej, rzymskiej) - odrodzenie, przywrócenie jej idei
w XV - XVI w.
6. Mistrzowie Odrodzenia (GIGANCI)
- Leonardo da Vinci
• interesował się wieloma dziedzinami wiedzy,
• mięśniolot,
• helikopter,
• łódź podwodna,
• czołg,
• klimatyzator,
• sekcje zwłok,
- Michał Anioł
• rzeźbiarz, architekt, malarz, poeta,
• freski w Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie,
• posąg Dawida we Florencji.
XXXI
Temat: Na Wawelu Zygmuntów, czyli Odrodzenie w Polsce.
s. 86 – 89
1. W XVI w. w Polsce panowali ostatni Jagiellonowie: Zygmunt Stary (1506 - 1548) oraz Zygmunt August (1548 - 1572).
2. Królowa Bona była żoną Zygmunta Starego i matką Zygmunta Augusta.
3. Odrodzenie w Polsce:
• przebudowa Wawelu,
• głowy wawelskie w Sali Poselskiej,
• arrasy wawelskie,
• dzwon Zygmunta.
“JEŚLI ZECHCESZ,
TO POTRAFISZ”
XXXII
Temat: Kim był szlachcic w Polsce?
s. 90 – 91
1. Szlachcic, to dawny rycerz i właściciel ziemski. Szlachcicem stawało się z urodzenia lub za zasługi. Stan szlachecki – stan rycerski. Szlachta miała te same prawa (przywileje) i obowiązki.
2. Wszyscy szlachcice byli równi sobie (teoretycznie).
„Szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie”.
„Co wolno wojewodzie, to nie tobie chłopie na zagrodzie”.
3.W Polsce szlachta liczyła 10 - 12% społeczeństwa (we Francji ok. 1 - 3%).
4. Szlachta różniła się pod względem majątkowym:
- magnaci – najbogatsza szlachta,
- średnia szlachta,
- szlachta zagrodowa,
- szlachta zaściankowa,
- szlachta gołota,
- szlachta „klamkowa” – na dworze magnata.
5.Folwark to gospodarstwo szlachcica. Szlachcic posiadał jeden lub więcej folwarków.
6. Gdy wzrosły ceny zboża, szlachcic powiększał folwark kosztem nieużytków, lasów oraz ziemi chłopów. Zboże wysyłał do miasta lub za granicę.
7.Chłopi odrabiali pańszczyznę (sprzężajną lub pieszą) – czyli przymusową pracę na polu pana za darmo.
8. Szlachcic posiadał obowiązki (służba zbrojna) i przywileje podatkowe i sądowe.
XXXIII
Temat: Demokracja szlachecka w Polsce – jak powstał polski sejm.
s. 91 – 92
1. Obowiązkiem szlachcica był udział w wyprawach wojennych.
2. Szlachta domagała się od króla uprawnień zwanych przywilejami.
3. 1493 r. (II poł. XV w.) powstał polski sejm:
• Król,
• Senat (magnaci),
• Izba poselska (szlachta).
Zadanie domowe - pisemnie
O czym decydował Sejm?
Sejm decydował o najważniejszych sprawach w państwie:
• stanowienie prawa,
• podatki,
• zwoływanie pospolitego ruszenia,
• o wojnie i o pokoju.
XXXIV
Temat: Unia lubelska i jej znaczenie. Rzeczpospolita Obojga Narodów.
s. 92, 94
1. Unia to dobrowolny związek dwóch lub więcej państw wszystkim przynoszący korzyści.
2. 1569 r. (II poł. XVI w.) została zawarta unia Polski i Litwy w Lublinie. Powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów:
• Korona Królestwa Polskiego,
• Wielkie Księstwo Litewskie.
3. Cechy wspólne:
• król,
• sejm,
• przymierza,
• wojny,
• pieniądz.
4. Elementy rozdzielne:
• skarb,
• urzędy,
• wojsko,
• prawa.
5. Po śmierci Zygmunta Augusta cała szlachta wybierała króla pod Warszawą.
6. Pierwszym królem elekcyjnym (z wyboru) został książę francuski Henryk Walezy:
- Artykuły henrykowskie - stałe zasady ustroju państwa,
- Pacta conventa - zmienna umowa króla ze szlachtą dostosowana do osoby kandydata.
7. Po ucieczce Henryka Walezego do Francji, królem został Stefan Batory z Węgier.
Zadanie domowe - pisemnie
Wypiszę z podręcznika narodowości zamieszkujące Rzeczpospolitą Obojga Narodów
s. 92.
• Polacy,
• Litwini,
• ...
XXXV
Temat: Reformacja w Europie i tolerancja religijna w Polsce.
s. 93
1. W XVI w. w Europie pojawili się ludzie domagający się zmian (reformy) w Kościele katolickim.
2. Marcin Luter i Jan Kalwin założyli nowe wyznania (kościoły) reformacyjne - Reformacja.
3. Nawoływali oni do zbliżenia człowieka do Boga, studiowania Biblii.
4. Reformacja zyskała zwolenników w: Niemczech, Anglii, Francji, Szwajcarii, krajach skandynawskich.
5. W Europie doszło do wojen religijnych.
6. W ramach Kontrreformacji do ścigania innowierców Kościół katolicki powołał inkwizycję - sąd kościelny.
7. W ramach Kontrreformacji zdyscyplinowano duchownych, dbano o ich wykształcenie, upiększano obrazami i rzeźbami świątynie, wykorzystywano organy i śpiew chóralny.
8. Hasła Reformacji dotarły do Polski i tu panowała tolerancja religijna.
9. 1573 r. (II poł. XVI w.) Akt Konfederacji [umowy] Warszawskiej - wprowadzono zasady tolerancji religijnej.
XXXVI
Temat: Co zawdzięczamy Galileuszowi i Kopernikowi?
s. 95 - 97
1. Wyobrażenia o Ziemi i Kosmosie w dawnych czasach były błędne.
2. Mikołaj Kopernik (1473-1543) był:
- astronomem,
- duchownym, (teologiem),
- matematykiem,
- lekarzem,
- ekonomistą,
- kartografem,
- zajmował się wojskowością.
3. Mikołaj Kopernik odkrył, że Ziemia i inne planety krążą wokół Słońca oraz to, że Ziemia jest kulą.
"O obrotach sfer niebieskich".
Zadanie domowe:
I. Gdzie M. Kopernik popełnił błąd w rozważaniach astronomicznych?
II. Wyjaśnij i podaj prawo Kopernika o pieniądzu.
Przeczytaj:
Zbigniew Nienacki "Pan Samochodzik i zagadki Fromborka"
"Wyspa Złoczyńców"
5. Galileuszowi zawdzięczamy teleskop i to, że był zwolennikiem teorii Kopernika.
“Pieniądz dobry jest wypierany z rynku przez pieniądz gorszy”.
lub w innej wersji
“Pieniądz gorszy wypiera z obiegu pieniądz lepszy”. |
|
Historia
